Na półkuli północnej, moment, w którym Słońce góruje w zenicie w najdalej na południe wysuniętej szerokości geograficznej, na której może górować w zenicie – zwrotniku Koziorożca.
Przesilenie zimowe w większości kultur było okazją do świętowania „odradzania się Słońca”. W starożytnym Rzymie obchodzono Saturnalia, w Persji – narodziny Mitry (bóstwa Słońca), wśród ludów germańskich – Jul, u Słowian – Święto Godowe. Na początku naszej ery przesilenie wypadało 25 grudnia według kalendarza juliańskiego. Stąd też data święta Bożego Narodzenia, które wyparło tradycyjne wierzenia *
W niektórych regionach wschodniej i południowej Europy (Bułgaria,Ukraina,Rosja,Mołdawia) jednym podstawowym,ponadregionalnym określeniem Bożego Narodzenia jest KOLIEDA i KOLADA. Jest to termin ogólnosłowiański zapożyczony z łacińskiego Calendae**
W językach słowiańskich słowo to ma wiele znaczeń :
- dwunastodniowy okres świąteczny oraz dni do chrztu pańskiego
- wigilię Bożego Narodzenia
- kolędowanie,zwyczaj chodzenia po domach w Boże Narodzenie i Nowy rok z życzeniami i gwiazdą
- podarunki zebrane przez kolędników
- bożonarodzeniową świnię
- pieśń w której wysławia się boga.
- polano bożonarodzeniowe
W ukraińskich wsiach koliada może oznaczać bożonarodzeniowe sianko lub wypieczony na tę okazję chleb.
W staroruskim folklorze koliada była wcieleniem zmiany cyklu rocznego ,przesilenia zimowego ,przejścia słońca z okresu zimowego do letniego,nieuchronności zwycięstwa dobrych bóstw nad złymi duchami.
W Mołdawii ,Bułgarii czy wschodniej Słowacji w niektórych wsiach używa się terminu Kraczun.
Zależnie od miejsca może oznaczać przeddzień Bożego Narodzenia jak także cały okres świąt ( 12 dni ).Także ludowe święto przesilenia letniego czy zimowego,post przed Bożym Narodzeniem czy chleb obrzędowy.Podstawowym pierwotnym znaczeniem słowa Kraczun jest kroczyć.
To jest dzień przejścia,przesilenia ***
W dzień przesilenia pali się rytualne ognisko w którym spala się polano bożonarodzeniowe w Serbii i Chorwacji nazywane Badnjakiem ,w Bułgarii Badnikiem . Istota demoniczna wyobrażana w postaci pniaka lub gałęzi z cechami antropomorfizującymi ( broda) .W Badnjaku można dostrzec pierwotne wężowe bóstwo chtoniczne,którego spalenie oznaczało początek nowego cyklu wegetacyjnego,gwarantującego obfitość i płodność.
Przeciwieństwem Badnjaka jest Bożicz- uosobienie młodości ,Bożego Narodzenia,nowego roku****
Kolędując w trakcie nadchodzących świąt życzmy sobie wszelkiej pomyślności dla domu,rodziny i przyjaciół.Cieszmy się tym że dni stają się coraz dłuższe ,noce krótsze.Cieszmy się zwycięstwem światła nad ciemnością. Pamiętajmy że wężowy cykl kończy się i zaczyna.Że śmierć nie jest końcem wszystkiego a głębokim ożywczym snem w łonie natury.Świętując pamiętajmy o zmarłych,odwiedźmy ich i zapalmy ogień aby mogli się ogrzać.
*-Wikipedia
**- Jerzy Strzelczyk " Mity,podania i wierzenia dawnych Słowian"
*** - Między etnicznością a lokalnością.Pogranicze bułgarsko - gaugaskie w Baserabii. pod redakcją :Jarosława Derlickiego.
**** -J.Strzelczyk "Mity..."
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz