Połabie-projekt Redar

Po udanym projekcie Monoxyl 2010/2011,nadszedł czas na nowe wyzwanie.  

 http://bukowlas.blogspot.com/2011/03/monoxyl-20102011.html

  

Tym razem postanowiłem zbudować rekonstrukcję jednej ze słowiańskich łodzi klepkowych których wraki odnaleziono.Warto zaznaczyć że rekonstrukcją tutaj będzie proces technologiczny ,nie sam konkretny zabytek.  

Projekt podzieliłem na trzy etapy.Pierwszy to dobudowanie burt do istniejącej już repliki łodzi z Grzybowa.
Tutaj wzorem będzie łódź z Gdańska.
Na jej temat pisał   "  Smolarek P., 1971, str. 506-507"
(Kilka uwag w sprawie kształtowania się typów południowo-bałtyckich łodzi klepkowych, "Pomorania Antiqua", t.III str.498-509)

"...(H. Convetz 1897).Jej długość w chwili odkrycia wynosiła około 13,4m, a szerokość 1,01m. (...) Dno miało 15cm grubości. Śródokręcie było w przekroju półkoliste, natomiast końce znacznie smuklejsze o dość ostrych przekrojach. Do boków dłubanki przybito drewnianymi kołkami dwa pasy poszycia montowane na zakładkę. (...) Usztywnienie poprzeczne zapewniały przybite kołkami drewnianymi wręgi kolankowe umocowane w nieregularnych odstępach (0,74 - 2,03m) (...) Pomimo, że zabytek zaginął podczas drugiej wojny światowej i niemożliwe było dokładniejsze określenie chronologii, wszyscy badacze zgadzają się ze średniowieczną metryką omawianej łodzi (P. Smolarek 1969, str.38 ; D. Ellmers 1972, str 304.).

"Studia nad łodziami jednopiennymi z obszaru Polski" (Waldemar Ossowski), skąd również pochodzi następny rysunek

"...(H. Convetz 1897).Jej długość w chwili odkrycia wynosiła około 13,4m, a szerokość 1,01m. (...) Dno miało 15cm grubości. Śródokręcie było w przekroju półkoliste, natomiast końce znacznie smuklejsze o dość ostrych przekrojach. Do boków dłubanki przybito drewnianymi kołkami dwa pasy poszycia montowane na zakładkę. (...) Usztywnienie poprzeczne zapewniały przybite kołkami drewnianymi wręgi kolankowe umocowane w nieregularnych odstępach (0,74 - 2,03m) (...) Pomimo, że zabytek zaginął podczas drugiej wojny światowej i niemożliwe było dokładniejsze określenie chronologii, wszyscy badacze zgadzają się ze średniowieczną metryką omawianej łodzi (P. Smolarek 1969, str.38 ; D. Ellmers 1972, str 304.).

  

 Drugi etap to budowa modelu łodzi klepkowej z zachowaniem procesu technologicznego

 .Trzeci etap to budowa właściwej łodzi klepkowej oraz wodowanie.Łączny czas jaki przewiduję na zrealizowanie założeń to 3 lata.Do budowy jednostki klepkowej mam zamiar użyć drewna dębowego ( przy budowie modelu również) ,kołki sosnowe jak w oryginałach.Łódź ma być przeznaczona do przewozu czterech wioślarzy plus sternik jak w poniższej łodzi nr 3 z Gokstad.

 Długość rekonstrukcji nie powinna przekroczyć 6 metrów.Przy budowie modelu zachowany zostanie proces technologiczny jak przy budowie pełno wymiarowej łodzi.Wręgi i stewy z naturalnych "krzywulców" itp. Bardzo dobrą bazą dla tego projektu jest praca p.Jarosława Kobyłeckiego z której fragment odnośnie łodzi ze Szczecina cytuję w całości:

"Jarosław Kobyłecki

SZTUKA KORABNICZA SŁOWIAN

PÓŁNOCNOZACHODNICH

( VIII - POCZ. XIII W.)

W 1962 r. zespół szczecińskich archeologów dokonał odkrycia wraka łodzi klepkowej, będącego na owe czasy ewenementem. Wycofana z eksploatacji łódź, spoczywała przypuszczalnie na uwięzi pierwotnego nabrzeża rzeki, oddalonej od dzisiejszego o około 130 m. w linii prostej.Długość łodzi w stanie zachowania wynosi 7,70 m., szerokość na śródokręciu 2,0 m., szerokość klepek z lewego i prawego poszycia łodzi 20-30 cm, grubość klepek 1,5-2,0 cm. Łódź została wykonana z długich , miejscami naprawianych klepek dębowych, łączonych na zakładkę i spojonych w prawie równomiernych odstępach drewnianymi , klinowanymi kołkami.79 Łódź posiadała także wiele żelaznych nitów najczęściej łączących miejsca napraw. Wrak składał się ze stępki, wręg oraz desek poszycia.
Stępka zachowała się prawie idealnie. Na jej końcach znajdowały się ścięte pod katem 70° obustronnie końcówki, służące do połączeń ze stewami, po których nie ma śladu. Stępka w przekroju jest prawie półokrągła, na przeciwległych końcach (dziobnicy i tylnicy ). Przypomina owal w połowie z górnymi wycięciami pod kątem prostym. Po wewnętrznej stronie stępki w pobliżu wręg, zaobserwowano panewkowate wgłębienia na 1,0 cm i średnicy 0,8 cm, będące zapewne negatywami po drewnianych kołkach. Stępka posiadała kształt wrzecionowaty.
Poszycie usztywniało 7 wręgów, choć łódź w swej pierwotnej formie najpewniej posiadał 8 wręgów. Wręgi posiadały od spodu wcięcia na osadzenie ich na stępce i połączenie klinowanymi kołkami. Łódź wykonana została w całości z dębiny (Quercus robur ), okołkowanie natomiast z sosny zwyczajnej (Pinus silveris). Dodatkowym surowcem przy produkcji łodzi był również dziegeć lub smoła oraz mech z gatunku sierpowca (Drephanoclaudus ), pod wręgami, przy dziobnicy i w uszczelnieniu szpar na łączeniach desek poszycia. Podczas napraw szpary te uszczelniano również sznurami, skręconymi z włosia lub sierści bydlęcej.
Łódź szczecińska w swoim pierwotnym kształcie mogła mieć około 8 m. długości, 2 m. szerokości i 0,8 m. wysokości na śródokręciu, zanurzenie pustej łodzi 0,30 m., załadowanej 0,52 m. Posiadała napęd wiosłowy, nie zauważono gniazda masztowego. Wrzecionowaty kształt masywnej stępki , reminiscencji dawnej dłubanki, oraz masywna budowa łodzi pozwalała na przewiezienie około 2 ton ładunku. Ciężar łodzi około 1200 kg.
W świetle zebranych zabytków ruchomych , analizy topograficznej terenu, a także konstrukcji samej łodzi, nastręcza się sugestia , że jednostka ta w swoim pierwotnym kształcie należała do rybaków. Łódź mogła pomieścić na swoim pokładzie wieloosobową załogę, wykonującą określone zadania w czasie zespołowych połowów sieciowych. Wiele elementów, narzędzi rybackich mogłyby potwierdzić te hipotezę. Łódź ta nie tyle mogła się poruszać na Odrze ale jako jednostka również przystosowana do transportu, docierała zapewne do jeziora Dąbskiego i Zalewu Szczecińskiego.
Wrak łodzi szczecińskiej datowany był różnymi metodami:
- na podstawie zespołów ceramicznych na drugą połowę wieku VIII
- metodą C14 na 780-870 ±75 AD
- metodą dendrochronologiczną na 834r (naprawa 896r)
- ostatnie badania metodą dendrochronologiczną datują fragment burty na 841r, natomiast deskę z naprawy poszycia na 903r.84
Nie popełniając zatem większego błędu można powiedzieć, że łódź klepkowa ze szczecińskiego podgrodzia pochodzi z I połowy IX wieku."

Bardzo dobrą pomocą dydaktyczną jest strona stoczni w Roskilde w Danii.Na publikowanych fotografiach doskonale widać szczegóły konstrukcyjne które można wykorzystać przy budowie słowiańskiej łodzi.

https://www.facebook.com/Vikingeskibsmuseet

Fotografie pochodzą ze strony  

https://www.facebook.com/Vikingeskibsmuseet



Projekt rusza w drugiej połowie maja.